Elektrikli araçlar (EV) her geçen gün daha fazla ilgi görse de, hâlâ birçok kişinin kafasında yanıt bekleyen bazı endişeler var. Özellikle batarya kaynaklı yangınlar ya da patlamalar, elektrikli araçlara mesafeli yaklaşanların en çok dile getirdiği korkular arasında. Peki bu korkular ne kadar gerçek? Bu blog yazımızda, elektrikli araç bataryalarında yangın riski gerçekten ne kadar ciddi, bu riskleri nasıl en aza indirebiliriz gibi sorulara bilimsel temelli ve sade bir bakış sunuyoruz.

İçindekiler Tablosu

• Batarya Yangını Nasıl Ortaya Çıkar?

• Patlama Mı? Yoksa Sadece Alev mi?

• Batarya Yönetim Sistemi (BMS) Ne İşe Yarar?

• Hücre Arızaları Nasıl Anlaşılır?

• Yeni EV’lerde Güvenlik Riski Var mı?

• Riskleri Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

Batarya Yangını Nasıl Ortaya Çıkar?

Elektrikli araçlarda batarya yangını genellikle "termal kaçak" (thermal runaway) adı verilen bir durumdan kaynaklanır. Bu, batarya hücresinin aşırı ısınarak kontrol dışına çıkması anlamına gelir. Bu süreç, şu nedenlerle tetiklenebilir:

• Kısa devreler: Hücrelerin içinde oluşabilecek üretim hataları, kimyasal süreçler (örneğin dendrit oluşumu) ya da fiziksel darbeler (örneğin bir metal parçasının bataryaya saplanması) ile meydana gelebilir.

• Aşırı şarj: Özellikle bataryanın düzgün yönetilememesi durumunda ortaya çıkabilir.

• Yetersiz soğutma: Batarya soğutma sistemindeki arızalar, yüksek ortam sıcaklıkları ve aşırı yüklenme, termal yükü artırabilir.

Termal kaçak başladığında, hücre içindeki maddeler hızla ısınır ve buharlaşan elektrolitler açığa çıkar. Eğer sıcaklık yeterince yüksekse, bu buhar tutuşabilir ve yangın başlar. Ancak bu durumun gerçekleşmesi oldukça zordur çünkü modern EV’ler bu tür olaylara karşı ciddi güvenlik önlemleriyle donatılmıştır.

Patlama Mı? Yoksa Sadece Alev mi?

Aksiyon filmlerinde sıkça gördüğümüz gibi, bir elektrikli aracın aniden patlayarak havaya uçması gerçekte pek mümkün değil. Gerçek hayatta, batarya yanmaya başlamadan önce yoğun duman çıkışı olur. Alevlerin oluşması dakikalar alabilir ve bu süreçte araç genellikle patlamaz. Yani görsel olarak dramatik olsa da, bu tip senaryolar gerçeği yansıtmıyor.

Batarya Yönetim Sistemi (BMS) Ne İşe Yarar?

Elektrikli araçlarda bulunan Batarya Yönetim Sistemi (BMS), bataryanın güvenliğini sağlamak için birçok görevi üstlenir. Bu sistem:

• Hücrelerin şarj durumunu dengede tutar

• Aşırı şarj veya aşırı ısınma durumlarında müdahale eder

• Şarj sırasında performansı düşürerek bataryayı korur.

Ancak zamanla batarya hücrelerinde yaşlanma ve bozulmalar meydana gelebilir. Bu nedenle özellikle aracın yaşı ilerledikçe batarya durumunun düzenli olarak kontrol edilmesi büyük önem taşır.

Hücre Arızaları Nasıl Anlaşılır?

Batarya hücrelerindeki arızalar, bazı teknik göstergeler aracılığıyla anlaşılabilir. Örneğin, hücreler arasında belirgin voltaj farklarının oluşması, olası bir arızaya işaret edebilir. Bunun yanı sıra, bataryanın sağlık durumu anlamına gelen SoH (State of Health) verileri de önemli ipuçları sunar. Eğer SoH değeri üreticinin garanti ettiği seviyenin altındaysa, bu bataryada bir sorun olduğunu gösterebilir. Ayrıca, hücreler arasında ciddi SoH farkları varsa, bu durum yeni araçlarda üretim hatasına, eski araçlarda ise hücrelerin dengesiz şekilde yüklenmesine bağlı olabilir. Diğer yandan, batarya hücreleri yaşlandıkça iç dirençleri doğal olarak artar. Ancak bazı hücrelerde bu artışın diğerlerinden çok daha fazla olması, potansiyel bir üretim hatasına veya hücre arızasına işaret edebilir. Bu göstergeler, batarya sağlığını izlemek ve olası riskleri önceden tespit etmek için kritik öneme sahiptir.

Yeni EV’lerde Güvenlik Riski Var mı?

Yeni elektrikli araçlarda batarya kaynaklı yangın riski oldukça düşüktür. Ancak çok nadir de olsa üretim sırasında fark edilemeyen hücre hataları olabilir. Bu tür bir hücre, özellikle hızlı şarj gibi yoğun yükleme sırasında aşırı ısınarak kısa devreye sebep olabilir. Bu yüzden üretim sonrası yapılan kontrollerin kalitesi büyük önem taşır.

Riskleri Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

• Aracınıza düzenli olarak Aviloo Flash Test yaptırın.

• Uzun süreli hızlı şarjdan kaçının.

• Aşırı sıcak hava koşullarında aracı dikkatli kullanın.

• Aracınızda herhangi bir performans düşüşü veya menzil azalması fark ederseniz BMS sistemini kontrol ettirin.

Sonuç olarak, elektrikli araç bataryalarının patlaması veya kendiliğinden yanması oldukça düşük ihtimalli senaryolardır. Ancak bataryanın sağlıklı çalışmasını sağlamak için düzenli kontrol ve dikkatli kullanım şart. Unutmayın, doğru kullanım sayesinde elektrikli araçlar yalnızca çevreci değil, aynı zamanda oldukça güvenli bir ulaşım alternatifi sunar.